راگههاندن وهك ئامرازهك رولهكێ گرنگ دبینیت دههمى كهرت وبیاڤان دا ژبهر كو كارتێكرنهكا راستهوخو ههیه لسهر وهرگرى وهك پرهكا پهویهندیێ دناڤبهرا خهلكى ودهستههلاتێ دا وگهلهك جاران ژبهر هێزا وێ یاسا هاتینه دانان وگهورین لهورا دبێژنێ دهستههلاتا چوارێ، ههلبهت قوناغ بو قوناغێ كارتێكرنا وێ جیاواز بوویه ولسهردهمێ نهو وتهكنهلوژیا بلهز دا ئێكجار رولهكێ ئهكتیف تر گێرایه بهلكو بشێوهكێ بلهز تر دگههیته بهر دهستێ ههر كهسهكى كو ب رێ یا موبایللا خو دشێت مهسج وپویاما بگههینیت لێ رولێ راگههاندنا كلاسیك ناهێته بشتگوهاڤێتن ژبهر كو ئهو بنیاته بو یا سهردهم.
ههكه بهحسێ رولێ راگههاندنێ د پێشڤهبرن وپێگههاندن وراهێنانا ژنان دا بكهین ههر ئێكجار رولێ وێ ناهێته ژبیركرن چونكى مل ب ملێ حكومهتێ وجڤاكێ سڤیل شیا دیتنا خهلكى بو ماف وداخازى وههبوونا ژنێ بگهوریت وخالێن باش یێن پشكداریا ژنێ دههمى بیاڤان دا دیار بكهت بتایبهت دجڤاكهكى وهك جڤاكێ كو پر بوویه ژ نشیڤى وئهڤرازیا، بێ گومان ژنێ دههمى قوناغێن جڤاكێ مه تێدا دهرباز بووى رول ههبوویه ودیسان چهندین نموونێن سهركهفتى پیشان داینه ههر ژ دهمێ شورهشێ كو ژن مالخا مالا خو بوویه وسهركردایهتیا خێزانا خو دهمى ههڤژینێ وێ پێشمهرگه ژبلى پشكداریا وێ دشورهشێ بخو دا.
دهمێ بهحسى قوناغا ئازادیێ بكهین ئێكسهر دێ سهرهلدانا سالا 1991 هێته بیرا مه كو قوناغهكا زێرین بو پشكداریا ژنێ دئاڤاكرنا جڤاكى دا ودام ودهزگههێن حكومهتێ پركرن ژ ههبوونا خو بتایبهت دهندهك كهرتا وهكى پهروهرده وساخلهمیێ دا وههر ل وى دهمى دا هندهك كهرتێن پهیدا بوون كو یا پر بوو ژ ئاستهنگان ژبو پشكداریا ژنێ د وى بیاڤى دا ئهو ژى بیاڤێ راگههاندن وجڤاكێ سڤیا وسیاسهتێ دا ئانكو یا بزهحمهت بوو خێزان وجڤاك رازى بیت لسهر كاركرنا ژنان د ڤان بیاڤان دا و بتایبهت دبوراێ میدیایێ دا وهك تێلهفزیون ورادیو وچاپهمهنیا دا كو كارهك بوو پتریا وێ د دهمێ شهڤێ دا بوو، بهلێ ژن درژد بوون لسهر بهردهوامى وسهلماندنا ههبوونا خو دڤى كهرتى دا تا كو شیاین وان ئاستهنگان بشكێنن ودیتنا جڤاكى وخێزانێ بگهورن ونهو چهندین ژن بووینه ستێر دڤى بیاڤى دا وئهف چهنده یا بساناهى نهبوو.
پشتى سالا 2003 وشهرێ ئازادیا عیراڤێ پتر دهلیڤه بو ژنان خوش بوو پتر گهشێ د بیاڤى راگههاندنێ وچهندین بیاڤێن دى بكهت ژبهر كو دهرگههێن كوردستانێ بو جیهانێ هاتنه ڤهكرن وژمارهكا باش یا دهزگههێن راگههاندنێ هاتنه ڤهكرن وچهندین نڤیسینگههێن كهنالێن جیهانى ل كوردستانێ ڤهبوون ودیسان ژمارهكا باش یا كونسخانان ل ههولێرا پایتهخت بنهجهبوون وئێدى هاته دیار كرن كو ههر جڤاكهكێ دیموكراسى وسهركهفتى ب پشكداریا ژنێ پتر گهشه دكهت وپشتى ب یاسا پشكداریا ژنێ ب رێژا 30% د دهستههلاتا تهشریعى دا هاتیه پهسهندكرن وئهو رولێ گرنگ یێ ژن دگێریتن دخزمهتكرنا خهلكى دا بووچوون هاتنه گهورین تا كو گههشتیه وى رادهى دڤان ههلبژارتنێن ڤێ دویماهیێ دا چهندین ژنا ههڤركیا زهلامان كریه بیێ كوتا بدهستڤهئینانا كورسیان دا ولایهنێن سیاسى گههشتنه وێ بریارێ نه پتنێ د دهستههلاتا تهشریعى گرنگه ژن بگههیته جهێ بریارى بهلكى دناڤا ئورگانێن وێ ودهستههلاتا تهنفیزى دا ئێدى دهلیڤه بو خوش بوویه رولێ خو بگێریت وبێی پشكداریا وان جڤاك وراگههاندن وجڤاكێ سڤیل رهخنێ ل وان دگریت وبوویه نهریتهك كو دههمى سازیێن حكومهتێ وئورگانێن حزبى وسهندیكا وئێكهتیا پشكدار بن وئهڤ ههمى دزڤریت بو رولێ راگههاندنێ د دیاركرنا ێنهكێ جوان ویێ سهركهفتى بو ژنێن خهباتكهر.
ل پتریا وهلاتان ژنان ئاستهنگ ههینه دا تا شیاین ههبوونا خه ب سهلمینن ژبهر هندێ چهندین پهیمانناما هاتنه راگههاندن دیسان سالانه كونفرانس وكونگره بو پشتهڤانیا ماف وداخازیێن دهێنه بهستن وگهلهك رێكخراوێن لوكال وجیهانى وحكومهتان پروژێ شیاندنا ژنان راگههاند وكار لسهر كر بو هندێ پشكداریا ژنان نه پتنێ پركرنا كورسیان بیتن بهلكى شیانێن رێڤهبرن وسهركردایهتیێ ههبن وئهڤ پێنگاڤه ژ وهلاتهكى بو وهلاتهكى د جیاواز بوون لێ ل پتریا وان سهركهفتن ئینایه.
راگههاننێ د پروژێ شیاندنا ژنان دا گێرایه د دانهنیساسینا خالێن باش یێن پشكداریا ژنێ ومافێ وێ دههمى بیاڤان وشیایه ژن وزهلامان بكهته ئێك بووچوون كو ئیدى جڤاك ب رهگهزهكى پتنئی ئاڤا نابیت وبوویه ئهگهر كو زهلام ژى داخازا مافێ ژنان بكهن وئهڤیه خالا سهركهفتنێ تا گههشتیه وى رادهى نه پتنێ رێكخراوێن مهدهنى ڤى رولى ب بینن بهلكى حكومهت ولایهنێن سیاسى ژى ب دامهزراندنا ژماركا سازیان كو گرنگیێ ب ههبوون وپێگههاندنا ژنان دا بكهن.
ل كوردستانێ ژمارهكا قونسلخانا ههنه كو ههر ئێك ژوان پلان ودیتنا خو یا كارى یا تایبهت ههیه وئهڤ چهنده دهرگهههكه بو دانه نیاسینا ژنێن كوردستانێ بو جیهانێ، ل ڤێرێ من دڤێت بهحسا قونسلخانا گشتى یا وهلاتێ ئیماراتێ ل ههولێرێ بكهم كو ب شێوهكێ بهرچاڤ وپلانهكا رێك وپێك ورێكخستى گرنگى ب بابهتێ شیاندنا ژنان دا كو وهلاتێ ئیمارات پێنگهاڤێن ههر باش هاڤێتنه دڤى بیاڤى دا. ل ڤان دویماهیان ود چالاكهكیا ئون لاین دا یا كو هاتیه رێكخستن ژلایێ كونلسخانا ئیمارتێ ڤه ه وب پشكدرایا كونسلێ گشتى یێ وهلاتێ ئیماراتێ دگهل ژمارهكا ژنان كو ئهز ژى ئێك ژ وان بووم ئهف خاله بهرچاڤ بوون:
-
ل وهلاتێ ئیمارات 11 یاسا بو بهرژهوهندیا ژنان هاتینه پهسهندكرن.
-
رێژا پشكداریا ژنێ د دهستههلاتا تهنفیزى وتهشریعى دا 50% وئهڤه گوپیتكا یهكسانیێه كو ههردوو رهگهز وهك ئێك بن دماف وئهركان دا.
-
باژێرى دوبهى یێ راگههاندنێ كو ل سالا 2000 هاتیه دامهزراندن ژ 4000 كومپانیێت راگههاندنێ پێك دهێت و 33000 كادرێن شارهزا دوارێ راگههاندنێ تێدا كار دكهن كو رێژا ژنان 90 %.